ارتباط جرأتمندانه
شاید شما هم تا به حال تجربه کرده باشید که شرایط زندگی همیشه منطقی و منصفانه نیستند. مسائل زیادی در زندگی ما را دستخوش نگرانی می کند. اما مسئولیت پذیری افراطی، تسلیم شدن در برابر توقعات دیگران و گذشتن از حق خود می تواند موجب افزایش اضطراب و نگرانی شود. ضعف در مهارتهای ارتباطی می تواند به صمیمیت گریزی، کاهش بهره وری از کار و افزایش استرس و نگرانی دامن بزند.
برخی از افراد این باور در ذهنشان ریشه دوانده که نیازهای دیگران مهم تر از نیازهای خودشان است. آنها در طول زندگی یاد گرفته اند که همیشه باید برده گوش به فرمان خواسته های دیگران باشند، هیچگاه نباید روی حرف بزرگ تر حرف بزنند و هرگز نباید از بزرگتر انتقاد کنند.
اگرچه این گوش به فرمانی و سر به زیر بودن موجب تعارض گریزی می شود، اما اشکالش این است که در طول زمان فرد دچار رنج، خشم، کینه توزی، آزردگی خاطر و یا بی تفاوتی می شود.
این سبک رفتاری به تدریج موجب ناکامی و اضطراب شده و ممکن است فرد دق دلی خود را سر همسر و یا حتی غریبه ها خالی کند. اگر هم نتواند خشم خود را بروز دهد، ممکن است در طول زمان به مشکلات و بیماری های جسمی و روانی گرفتار شود.
خوشبختانه بین این دو سبک رفتاری (پرخاشگرانه و منفعلانه) حد تعادلی نیز وجود دارد که به آن رفتار جرأتمندانه یا جسارتمندی می گویند.
جسارتمندی یعنی: ابراز عقیده و حق خود و در عین حال احترام به عقاید و حقوق دیگران. اگر افراد بتوانند سبک جسارتمندانه را یاد بگیرند، گام بزرگی در کاهش استرس و نگرانی های حاصل از روابط بین فردی برداشته اند.
در ادامه به توضیح سه سبک رفتاری اشاره شده می پردازیم.
سبک پرخاشگرانه
افرادی که سبک پرخاشگرانه دارند اغلب به نیازها و احساسات دیگران احترام نمی‌گذارند. آنها دیگران را تهدید می کنند، داد و فریاد راه می اندازند و به دیگران اهانت و توهین می کنند. این افراد برای دستیابی به خواسته هایشان حاضرند همه چیز را زیر پا بگذارند.
این روش ها برای آنها گاهی کارگشاست، زیرا برخی افراد به خاطر حفظ آبرو و اجتناب از احساس های ناخوشایند به خواسته های آنها تن می دهند یا کوتاه می آیند. با این حال چنین سبک ارتباطی اغلب باعث می شود دیگران از چنین فردی نفرت پیدا کنند و عطای دیدن او را به لقایش ببخشند.
سبک منفعلانه
در سر دیگر طیف سبک های ارتباطی، سبک منفعلانه قرار دارد. افرادی که این سبک را در روابط بین فردی شان به کار می گیرند تمام سعی شان این است که تا جای ممکن با دیگران اختلاف نظر پیدا نکنند و به مشاجره نپردازند.
آنها همیشه از حق خودشان می گذرند و نیازهای دیگران را به نیازهای خودشان ترجیح می دهند. هیچگاه نمی توانند حق خودشان را بگیرند. از آنجایی که همیشه مطیع و گوش به فرمان هستند، کمتر با دیگران اختلاف نظر پیدا می کنن. دوست دارند دیگران تأییدشان کنند. با این حال، پایان ماجرای غم انگیز ابراز نکردن احساس ها و نیازها، به خشم، ناکامی، استرس و یا کینه توزی منجر می شود.
سبک جرأتمندانه
ارتباط جرأتمندانه یا جسارتمندانه، حد وسط سبک پرخاشگرانه و سبک منفعلانه است. در این سبک ارتباطی علاوه بر اینکه به حقوق و نیازهای دیگران احترام گذاشته می شود، فرد از نیازها و حقوق خود نیز به سادگی نمی گذرد. افراد در این سبک ارتباطی، حقوق و نیازهای خودشان را مطرح می کنند. درعین حال که شرایط دیگران را نیز مد نظر قرار می دهند.
خوبی این سیک ارتباطی این است که راه سودجویی دیگران را می بندد و فرد با نیازها و احساساتش بیگانه نمی شود. سبک ارتباطی جرأتمندانه بهترین سبک ارتباطی با دیگران است.
شما هم می‌توانید جرأتمندانه تر رفتار کنید
در این بخش به 4 مرحله ارتباط جرأتمندانه می پردازیم. شما با یادگیری این 4 مرحله می توانید رفتار جرأتمندانه تری در پیش بگیرید.
1_ شناسایی موقعیت:
گام اول در یادگیری سبک ارتباط جرأتمندانه، تعریف موقعیت یا موقعیت هایی است که نمی توانید در آن، سبک ارتباطی جرأتمندانه را در پیش بگیرید. تا جای ممکن این موقعیت ها را دقیق مشخص کنید و از کلی گویی و ابهام بپرهیزید. دقیقا بنویسید با چه کسی، در چه موقعیتی، کجا مشکل پیدا می کنید.
2_ ابراز احساس، نیازها، حقوق و عقاید:
گام بعدی این است که بتوانید احساس ها، نیازها، حقوق و عقاید خود را بیان کنید. باید به طرف مقابل تان بگویید که رفتارهای او چه احساسی را در شما ایجاد می کند. توجه کنید که برای اجتناب از سرزنش دیگران باید احساسات خود را با جملات “من” بیان کنید. برای مثال :”وقتی به حرفم گوش نمیدهی، من ناراحت می شوم.”
3_ ارائه راه حل:
در این گام باید راه حل ارائه دهید. حداقل باید چندین راه حل داشته باشید. راه حل ها باید تا جای ممکن دقیق و مشخص باشند. همچنین بهتر است جنبه پیشنهادی داشته باشند و نه حالت تحکمی و آمرانه. برای مثال مادری به فرزندش می‌گوید :” از این به بعد دوست دارم تکالیف مدرسه را قبل از صرف شام و تماشای تلویزیون انجام بدهی. یک بار بیشتر این موضوع را گوشزد نمی کنم.”
4_ تأکید بر پیامدها:
زمانی که راه حل ارائه دادید، بایستی بر پیامدهای احتمالی رعایت یا عدم رعایت آن نیز تأکید کنید. سعی کنید بر پیامدهای مثبت به کار گیری راه حل ها تأکید کنید. برای مثال مادر به فرزندش می گوید:” این راه حل برای هر دوی ما رضایت بخش است. من از این امر راضی هستم که تو تکالیف مدرسه را انجام دادی و تو هم وقت داری تا بعد از صرف شام به علاقه مندی هایت بپردازی.
اگر فرد حاضر نشد پیامدهای مثبت راه حل را قبول کند، آنگاه ممکن است محدودیت گزینی یا در نظر گرفتن پیامدهای منفی لازم باشد. برای مثال مادر می گوید:” اگر قبل از شام تکالیف را تمام نکنی و یا من مجبور باشم در هفته بیش از 1 بار این حرف را تکرار کنم متأسفانه باید بگویم آن روز حق تماشای تلویزیون را نداری.
نکات کلیدی ارتباط جرأتمندانه
- موفقیت در رفتار جرأتمندانه نیاز به تمرین و تکرار دارد. به حدی که این سبک جزو طبیعت ثانویه شما شود.
- زمانی که سخت آشفته و ناراحت هستید بهترین راه حل این است که پاسخ دادن را به تعویق بیاندازید تا بتوانید افکار و رفتار جسارتمندانه را در پیش بگیرید. گاهی اوقات شتاب زدگی سبب وخیم تر شدن اوضاع می شود.
- وقتی طرف مقابل شما به اصل احترام متقابل پایبند نیست و به اصطلاح شمشیر را از رو بسته است، ممکن است گذر سالم از این موقعیت سخت باشد. شما نباید رفتارهای چنین فردی را به خودتان نسبت دهید. بهتر است در چنین موقعیت هایی سعی کنید با بخشی از حرف های طرف مقابل، موافقت کنید. حتی در حرفهای افراد پرخاشگر می‌توان سرنخی از واقعیت پیدا کرد . بر این واقعیت تأکید کنید تا طرف مقابل را خلع سلاح کنید.
- وقتی کسی گوشش به شما بدهکار نیست بهتر است از تکنیک “صفحه خط افتاده” استفاده کنید. یعنی با تکرار حرفتان به دیگران بفهمانید که از خواسته خود کوتاه نیامده اید.
- وقتی که عصبانی می شوید و صحبت های شما رنگ و بوی عصبانیت و خصومت گرفته، بهترین راه حل این است که به بحث و مشاجره خاتمه دهید. به این تکنیک “اعلام وقت استراحت” می گویند. مدتی صبر کنید و بعد از اینکه آرام شدید می توانید صحبت را از سر بگیرید.
- زمانی که صحبتهای طرف مقابل شما نیز منطقی است و به نظر می رسد نیازهایش با خواسته های شما در تعارض است، بهترین راه حل این است که اختلاف نظر خودتان را با او بیان کنید، به خواسته های طرف مقابل احترام بگذارید، به حرفهای او گوش بدهید و برای رسیدن به راه حلی مشترک، کاربردی و عادلانه، مصالحه کنید.
کلمات مرتبط :
