شیزوفرنی یا اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که بر توانایی فرد در تفکر، احساس و رفتار واضح تأثیر می گذارد. این یک بیماری مزمن است که می تواند ناتوان کننده باشد، اما قابل درمان است.
علائم اسکیزوفرنی را می توان به سه دسته تقسیم کرد: مثبت، منفی و شناختی. علائم مثبت عبارتند از توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)، هذیان (باورهای نادرست)، و تفکر بی نظم. علائم منفی شامل فقدان انگیزه، کناره گیری اجتماعی و مشکل در تجربه لذت است. علائم شناختی شامل مشکلات حافظه، توجه و تصمیم گیری است.
علل دقیق اسکیزوفرنی مشخص نیست، اما احتمالاً به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیمی مغز است. درمان معمولاً شامل ترکیبی از دارو و درمان است، مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) یا خانواده درمانی. با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می توانند علائم خود را مدیریت کنند و زندگی رضایت بخشی داشته باشند.
علائم شیزوفرنی
علائم شیزوفرنی را می توان به سه دسته تقسیم کرد: مثبت، منفی و شناختی. در اینجا یک مرور مختصر از هر دسته آورده شده است:
علائم مثبت: این علائم شامل تحریف عملکردهای ذهنی طبیعی است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- توهم: دیدن، شنیدن یا احساس چیزهایی که در واقع وجود ندارند. شایع ترین نوع توهم در اسکیزوفرنی، شنیدن صداها است.
- هذیان: باورهای نادرستی که مبتنی بر واقعیت نیستند. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است باور کند که تحت نظر است یا دنبال می شود.
- اختلال در تفکر: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در سازماندهی افکار خود یا ایجاد ارتباط منطقی بین ایده ها مشکل داشته باشد.
علائم منفی: این علائم شامل از دست دادن عملکردهای ذهنی طبیعی است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فقدان انگیزه: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در شروع یا تکمیل کارها مشکل داشته باشد، حتی اگر قبلاً به آنها علاقه مند بوده است.
- کناره گیری اجتماعی: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از موقعیت های اجتماعی اجتناب کند و در ایجاد و حفظ روابط با مشکل مواجه شود.
- مشکل در تجربه لذت: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در احساس شادی یا شادی مشکل داشته باشد.
علائم شناختی: این علائم شامل مشکلاتی در فرآیندهای ذهنی است که برای عملکرد روزمره ضروری است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات حافظه: فرد مبتلا به شیزوفرنی ممکن است در به خاطر سپردن چیزها مشکل داشته باشد.
- مشکلات توجه: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در تمرکز روی وظایف یا توجه به جزئیات مشکل داشته باشد.
- مشکلات تصمیم گیری: فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در تصمیم گیری یا حل مشکلات دچار مشکل شود.
دلایل و عوامل خطر
علل دقیق اسکیزوفرنی به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیمی مغز ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.
ژنتیک: اسکیزوفرنی معمولاً در خانواده ها ایجاد می شود و مطالعات نشان داده است افرادی که یکی از بستگان نزدیک مبتلا به اسکیزوفرنی دارند بیشتر احتمال دارد که خودشان به این اختلال مبتلا شوند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که داشتن یکی از اعضای خانواده مبتلا به اسکیزوفرنی لزوماً به این معنا نیست که فرد به این اختلال مبتلا خواهد شد.
عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به شیزوفرنی را افزایش دهند، از جمله:
- قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا سوء تغذیه قبل از تولد
- عوارض زایمان
- سوء استفاده یا ضربه در دوران کودکی
- زندگی در محیط پرتنش و استرس زا
شیمی مغز: تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تفاوت هایی در ساختار و عملکرد مغز خود در مقایسه با افراد بدون این اختلال دارند. به طور خاص، ممکن است عدم تعادل در برخی مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و گلوتامات وجود داشته باشد که می تواند بر نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز تأثیر بگذارد.
روش های درمان شیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن است که می تواند ناتوان کننده باشد، اما قابل درمان است. درمان معمولاً شامل ترکیبی از دارو و درمانهای روانشناسی است. در اینجا چند روش رایج درمان اسکیزوفرنی آورده شده است:
دارو: داروهای ضد روان پریشی رایج ترین درمان اسکیزوفرنی هستند. این داروها می توانند به کاهش علائم مثبت اسکیزوفرنی مانند توهم و هذیان کمک کنند. برخی از داروهای رایج آنتی سایکوتیک عبارتند از ریسپریدون، اولانزاپین و کوتیاپین. همکاری نزدیک با پزشک برای یافتن دارو و دوز مناسب بسیار مهم است، زیرا برخی از داروها می توانند عوارض جانبی داشته باشد.
درمان شناختی رفتاری : درمان شناختی رفتاری (CBT) می تواند به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند تا یاد بگیرد علائم خود را مدیریت کند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد. خانواده درمانی نیز می تواند مفید باشد، زیرا می تواند ارتباطات را بهبود بخشد و استرس را در خانواده کاهش دهد.
خدمات حمایتی: افراد مبتلا به شیزوفرنی ممکن است از خدمات حمایتی مانند توانبخشی حرفه ای، کمک مسکن و مدیریت پرونده بهره مند شوند. این خدمات می تواند به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند تا مستقل زندگی کند و عملکرد کلی خود را بهبود بخشد.
بستری شدن در بیمارستان: در برخی موارد، بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای مدیریت علائم شدید اسکیزوفرنی یا اطمینان از ایمنی فرد ضروری باشد. بستری شدن در بیمارستان می تواند محیطی امن و حمایتی را برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی برای دریافت درمان و تثبیت علائم خود فراهم کند.
مقالات مرتبط :
