نگرانی چیست؟
درک نگرانی گاهی اوقات حتی برای روانشناسان و درمانگران نیز تا حدی دشوار و چالش زاست. نکته تعجب برانگیز این است که با اینکه نگرانی پدیده‌ای جهان‌شمول و شایع است، اما تعریف آن دشوار است. تنها در همین چند سال اخیر است که پژوهشگران توانسته اند درک درستی از این معقوله پیدا کنند.
آنها در تعریف نگرانی سه مؤلفه مهم را مد نظر قرار داده اند:
۱. آینده مداری، ۲. فاجعه سازی، ۳. افکار کلامی
اولین مؤلفه نگرانی آینده مداری است. یعنی وقتی که نگران می‌شویم به حوادث احتمالی آینده می‌اندیشیم.
برای مثال فرض کنید قرار مهمی دارید و در مسیر ناگهان لاستیک ماشین شما پنچر می شود. شما بلافاصله نگران آشفته و مضطرب می شوید. حالا از خودتان سوال کنید آیا واقعاً نگران پنچری ماشین خود هستید یا نگران تبعات آن.؟
اگر دقت کنید این افکار در ذهن شما خطور می کند: اگر دیر به جلسه برسم چه اتفاقی می افتد؟ دیگران در مورد من چه فکری می کنند؟ نکند این دیر رسیدن باعث ایجاد مشکلاتی در مسیر کاری من شود؟ اگر دفعه بعد در اتوبان ماشین پنچر شود و کنترل آن از دستم خارج شود چه می‌شود ؟ همانطورکه دقت کردید ذهن شما را درگیر پیامدهایی است که هنوز اتفاق نیفتاده اند.
مولفه دوم نگرانی فاجعه سازی است. بدین معنا که شما آینده را از چشم‌انداز تفکری بسیار منفی و بدبینانه می بینید.
افکار شما دائماً به بدترین حالت های ممکن در آینده می چسبند. شما دائماً به این موضوع فکر می کنید که آینده ای وحشتناک و سخت و ناخوشایند در انتظار شماست.
ویژگی سوم نگرانی کلامی بودن افکار است. نگرانی عموماً مبتنی بر افکار کلامی است.
زمانی که حالمان خوب است و در حالت آرامش به سر می بریم هم تصوری و هم کلامی فکر می‌کنیم. اما نگرانی اغلب با خطور تصاویر ترسناک به ذهن شروع می‌شود. کلمات بعدی که به ذهن متبادر می‌شود این تصاویر وحشتناک اولیه را در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد. شما در حین نگرانی دائم با خودتان حرف می زنید و در اثر این حرف زدن با خودتان، توانایی فکر کردن به راه حل های درست را از دست می دهید و آینده را فاجعه آمیز می نگرید.
بنابراین بهترین و مناسبترین تعریف نگرانی به این صورت می باشد : زیاد حرف زدن با خودمان درباره وقایع منفی که می ترسیم در آینده رخ دهند.
انواع نگرانی
نگرانی دو نوع دارد:
۱. نگرانی کارساز
۲. نگرانی دردسرساز
نگرانی کارساز
همه نگرانی های ما بد نیستند. در واقع نگرانی برای بقای ما ابزار مفید است.
در سیر تکامل بشر آنها که نگران وعده غذایی بعدی خود بودند جان سالم به در بردند.
نگرانی کارساز به شما کمک می‌کند با مشکلات و تهدیدهای زندگیتان روبرو شوید.
مثلاً اگر نگران سلامتی تان هستید احتمالاً دست به تغییرات مثبتی در سبک زندگیتان می‌زنید. برای مثال سیگار را ترک می کنید یا ورزش کردن را شروع می کنید.
نگرانی کارساز به شما کمک می کند برای حل مشکلات زندگیتان تدبیر بیندیشید و دست به کار شوید و تهدیدهای آینده را کم کنید.
نگرانی دردسرساز
اولین مؤلفه نگرانی دردسرساز این است که این نگرانی باعث ایجاد هیچ راه حل درست و دقیقی نمی شود.
نگرانی دردسرساز دست و پای شما را برای اقدام سازنده می بندد و توانایی حل مسئله را از شما می گیرد.
دومین مؤلفه این است که بر وقایع نامحتمل و بعید تمرکز می کند مثلاً: دزدیده شدن فرزند شما یا شروع جنگ هسته ای. این نگرانی برای وقایع بعید و نامحتمل، انرژی و وقت شما را بیهوده صرف تنش و اضطراب می‌کند و ممکن است شما تصمیماتی بگیرید که اثر مخربی بر زندگی تان داشته باشد.
برای مثال اگر نگران دزدیده شدن فرزندتان هستید ممکن است دائم او را چک کنید، محدود کنید و با این کار باعث شوید که او بیش از حد به شما وابسته شود.
تأثیرات نگرانی
وقتی که نگران می شوید این امر بر بخش‌های مهم زندگی شما اثر می گذارد.
نگرانی بر شیوه تفکر، نوع احساس، سبک رفتار و چگونگی روابط شما اثر می گذارد. در ادامه به اثرات هر کدام از آنها بیشتر می پردازیم.
شناختی
زمانی که نگران می شوید ذهن شما مملو از افکار می‌شود. شناخت را می‌توان خیلی ساده به عنوان فکر تعریف کرد.
همانگونه که در تعریف نگرانی اشاره کردیم افکار آینده مدار و فاجعه آمیز را نگرانی می گویند.
برای مثال: فردی که نگران سلامتی خود است ممکن است چنین افکاری به ذهنش خطور کند: ( اگر دچار سرطان شوم چی؟ چه مرگ وحشتناک و دردناکی خواهم داشت. خانواده‌ام از مرگ تدریجی من عذاب می کشند. وحشتناک است. تحملش ناممکن است.
رفتاری
منظور از تأثیر رفتاری این است که شما در قبال نگرانی چه واکنشی از خود نشان می دهید. پاسخ افراد به نگرانی معمولاً به دو دسته تقسیم می شود:
۱. تلاش برای کاهش اضطراب( برای مثال از طریق اطمینان طلبی از دوستان یا روی آوردن به رفتارهای اجبار گونه مانند وارسی یا تکرار)
۲. اجتناب کردن از موقعیت های اضطراب آمیز و نگران کننده. به عبارتی شما از تمام مسائل و موقعیت های اضطراب برانگیز فرار می کنید. ممکن است این کار را با اهمال کاری انجام دهید و یا ممکن است از دوستان یا افراد اطراف خود دوری کنید.
جسمی
نگرانی مزمن بدن شما را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است نشانه های جسمی متعددی بر جای بگذارد.
برخی از شایع‌ترین این نشانه ها عبارتند از: تنش عضلانی، دشواری در تمرکز، بی‌قراری، خستگی، بی‌خوابی. علاوه بر این علائمی مثل تهوع، تنگی نفس، لرزش، تعریق، سرگیجه، و تکرر ادرار نیز ممکن است رخ دهد.
بین فردی
نگرانی نه تنها بر شما اثر می گذارد بلکه روابط شما با دیگران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
افرادی که دچار این احساس هستند به احتمال بیشتری دست به صمیمیت گریزی و اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی می‌زنند. آنها بیشتر اهل جر و بحث و مشاجره هستند و روزهای بیشتری از محل کار غیبت می‌کنند. همچنین روابط عاشقانه این افراد نیز تحت تاثیر نگرانی قرار می گیرد.
کلمات مرتبط :
