عقب ماندگی ذهنی یا ناتوانی ذهنی به محدودیت های اساسی در عملکرد ذهنی و روانی فرد اشاره دارد. این بیماری قبل از 18 سالگی شروع می شود و با عملکرد فکری زیر حد متوسط مشخص می شود ، که همزمان با محدودیت های مرتبط در دو یا چند مورد از مهارتهای سازگاری زیر همراه است:
- مهارت های ارتباطی
- مهارت های خود مراقبتی
- مهارتهای اجتماعی
- مهارت های اجتماعی
- و …
فردی که دچار عصب ماندگی ذهنی است دارای هوش یا توانایی ذهنی زیر متوسط و فقدان مهارت های لازم برای زندگی روزمره است. افراد دارای معلولیت ذهنی می توانند مهارت های جدیدی را بیاموزند ، اما آنها را آهسته تر می آموزند. درجات مختلفی از ناتوانی ذهنی وجود دارد ، از خفیف تا عمیق.
محدودیت های عقب ماندگی ذهنی
عملکرد فکری ( IQ ) ، این به توانایی فرد در یادگیری ، استدلال ، تصمیم گیری و حل مشکلات اشاره دارد.
رفتارهای سازگارانه ، شامل مهارتهای لازم برای زندگی روزمره هستند ، مانند توانایی برقراری ارتباط موثر ، تعامل با دیگران و مراقبت از خود.
برای سنجش رفتارهای سازگارانه کودک ، یک متخصص مهارت های کودک را مشاهده کرده و آنها را با سایر کودکان هم سن خود مقایسه می کند. مواردی که ممکن است رعایت شود شامل این است که کودک چگونه می تواند خودش غذا بخورد یا لباس بپوشد. چقدر کودک قادر به برقراری ارتباط با دیگران و درک آنها است. و نحوه تعامل کودک با خانواده ، دوستان و سایر کودکان هم سن او نیز برای تشخیص دقیق عصب ماندگی ذهنی نیز مورد بررسی قرار می گیرند
بر اساس آمارها حدود ۱ درصد از افراد در جوامع دچار عقب ماندگی ذهنی هستند که در این میان 85 درصد دارای ناتوانی ذهنی خفیف هستند. این بدان معناست که آنها برای یادگیری اطلاعات یا مهارت های جدید کمی کندتر از حد متوسط هستند. با حمایت مناسب ، اکثر افراد قادر خواهند بود در بزرگسالان مستقل زندگی کنند.
علائم عقب ماندگی ذهنی
علائم مختلف ناتوانی ذهنی در کودکان وجود دارد. علائم ممکن است در دوران نوزادی ظاهر شوند یا تا زمانی که کودک به سن مدرسه نرسد ، قابل توجه نباشند. اغلب به شدت ناتوانی بستگی دارد.
- تاخیر در مهارت های حرکتی مانند غلت زدن ، نشستن ، راه رفتن و …
- تاخیر در گفتار
- تسلط ضعیف بر اموری مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن بطور مستقل
- مشکل در به خاطر سپردن چیزها
- ناتوانی در پیوند دادن اقدامات با پیامدها
- مشکلات رفتاری مانند عصبانیت های بدون دلیل
- مشکل در حل مسئله یا تفکر
در کودکان با ناتوانی شدید فکری شدید یا عمیق ، ممکن است مشکلات بهداشتی دیگری نیز وجود داشته باشد. این مشکلات ممکن است شامل تشنج ، اختلالات خلقی (اضطراب و …) ، اختلال در مهارت های حرکتی ، مشکلات بینایی یا مشکلات شنوایی باشد.
دلایل و عوامل خطر
هر چیزی با رشد طبیعی مغز تداخل داشته باشد ، می تواند در بروز عقب ماندگی ذهنی نقش داشته باشد. با این حال ، تنها در یک سوم مواقع می توان علت خاصی را برای ناتوانی ذهنی مشخص کرد.
شایع ترین عواملی که ریسک بروز این عارضه را افزایش می دهند:
- شرایط ژنتیکی مانند سندرم داون و سندرم X شکننده
- مشکلات دوران بارداری که می تواند در رشد مغز جنین اختلال ایجاد کند مانند مصرف الکل یا مواد مخدر ، سوء تغذیه ، برخی عفونت ها یا پره اکلامپسی است.
- مشکلات هنگام زایمان مانند زایمان زودرس ، زایمان سخت و طولانی که سبب محدود شدن اکسیژن رسانی به مغز نوزاد می شود.
- بیماری یا آسیب. عفونت هایی مانند مننژیت ، سیاه سرفه یا سرخک می تواند منجر به ناتوانی ذهنی شود. آسیب شدید به سر ، سوء تغذیه شدید، عفونت در مغز ، قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند سرب و … نیز می توانند در بروز عقب ماندگی ذهنی نقش داشته باشند.
روش های درمان عقب ماندگی ذهنی
پس از تشخیص ناتوانی ذهنی ، تیمی از متخصصان نقاط قوت و ضعف خاص کودک را ارزیابی می کنند. این به آنها کمک می کند تا تعیین کنند که کودک برای موفقیت در خانه ، مدرسه و اجتماع چقدر و به چه نوع حمایتی نیاز خواهد داشت.
برای نوزادان و کودکان نوپا ، برنامه های مداخله اولیه شامل گفتاردرمانی ، کاردرمانی ، فیزیوتراپی ، مشاوره خانواده و روانشناسی، آموزش با وسایل کمکی ویژه یا خدمات تغذیه است.
یک روانشناس خوب می تواند کمک زیادی به کاهش چالش های افراد مبتلا به این وضعیت بکند.
نکاتی برای والدین کودکانی که دچار عقب ماندگی ذهنی هستند:
- هرچه می توانید در مورد معلولیت های ذهنی بیاموزید. هرچه بیشتر بدانید ، می توانید مدافع بهتری برای فرزند خود باشید.
- استقلال فرزند خود را تشویق کنید. به فرزند خود اجازه دهید کارهای جدید را امتحان کند و فرزندتان را تشویق کنید که کارها را به تنهایی انجام دهد.
- در مواقع ضروری فرزندتان را راهنمایی کنید و وقتی فرزندتان کار خوبی را انجام می دهد یا بر کار جدیدی مسلط می شود ، بازخورد مثبت بدهید.
- فرزند خود را درگیر فعالیت های گروهی کنید. شرکت در کلاس هنر یا دیگر زمینه های هنری و آموزشی به کودک شما کمک می کند تا مهارت های اجتماعی خود را تقویت کند.
- درگیر باشید. با برقراری ارتباط با معلمان فرزند خود ، می توانید پیشرفت آنها را دنبال کرده و آنچه را که فرزند شما در مدرسه می آموزد از طریق تمرین در خانه تقویت کنید.
- با سایر والدین کودکان دارای معلولیت ذهنی آشنا شوید. آنها می توانند منبع عالی مشاوره و حمایت عاطفی باشند.
کلمات مرتبط :
