با دروغگویی کودک چگونه برخورد کنیم؟

همه ما گاهی دروغ می گوییم و دروغ های مصلحتی مان را به نحوی توجیه می کنیم، اما وقتی یکی از بچه های مان دروغ می گوید بسیار ناراحت می شویم.

درک تفاوت بین واقعیت و دروغ مفهومی دشوار و زمانبر است.

دکتر ژان پیاژه روانشناس معروف در زمینه رشد معتقد است اغلب بچه ها تا ۴ سالگی هر عملی را به منظور خوشنود کردن والدینشان انجام می‌دهند.

از نگاه آنها هر آنچه مامان و بابا را خوشحال می‌کند خوب است و هر آنچه آنها را ناراحت کند بد است.

اگر دختر کوچک تان به شما بگوید که گلدان موردعلاقه‌تان را شکسته است ناراحت خواهید شد.

چون ناراحت کردن مادر بد است، پس بهتر است بگوید آن را نشکسته است.

همچنین برای کودک طبیعی است که مستقیماً به چشم‌های شما نگاه کند و بگوید به شیشه مربا دست نزده است اگر چه صورت و دستهایش مربایی باشند.

کودک برای یادگیری تفاوت بین واقعیت و دروغ به زمان نیاز دارد. کودکان اول ابتدایی نیز ممکن است این توانایی را نداشته باشند.

دکتر اپل بی با ۸۸ کودک بین ۶ تا ۸ سال مصاحبه کرد و به این نتیجه رسید که تنها 18/2 درصد ۶ ساله ها تفاوت بین واقعیت و دروغ را می‌فهمند اما تا ۹ سالگی همه کودکان می فهمند که همه داستان ها واقعی نیست و بیش از ۹۰ درصد اطمینان داشتند که هیولاها و جن ها وجود ندارد.

وقتی کودک به درک تمایز بین حقیقت و دروغ اقدام می کند همچنین می‌آموزد که دروغ، دروغ است حتی اگر والدین نفهمند یا آنها را ناراحت نکند.

تا حدود ۷ سالگی کودک درباره دروغگویی حس بدی دارد حتی اگر دروغش کشف نشود. اگرچه هنوز منطق و تفکر عقلانی درباره چنین ارزش‌هایی در او درونی نشده است. او از دروغگویی و تنبیه نگران است و شاید میترسد خداوند مجازاتش کند حتی اگر والدین متوجه نشوند.

در ۱۱ یا ۱۲ سالگی او نسبت به حقایق زندگی نگرشی جدید دارد که طبق نظر دکتر پیاژه پختگی و رشد تجربه را در کودک نشان می دهد. در این سن کودک به این درک می رسد که جامعه بر مبنای اعتماد عمل می کند و به این ترتیب آرمانگرایی های قوی دوران نوجوانی در کودک رشد می یابند.

پس دروغگویی کودک در سنین متفاوت و معنایی متفاوت دارد و راستگویی باید به عنوان مفهومی در حال رشد در نظر گرفته شود. وقتی کودکتان دروغ می گوید دلخور نشوید و به خود نگیرید، درعوض پیشنهاد های زیر را به کار ببرید تا به او بیاموزید که متناسب با فهم و درکش راستگو باشد.

با دروغگویی کودک چگونه برخورد کنیم؟

دوغگویی کودک

• معنای حقیقت را به کودک آموزش دهید:

با استفاده از از این روش ها می توانید به کودک ۲، 3 یا حتی 4 ساله تان کمک کنید مفهوم واقعیت و وانمود کردن را درک کند.

1_ از موقعیت های بازی استفاده کنید: فرصت های زیادی در بازی پیش می‌آید که در آن می‌توانید به کودک بیاموزید تمایز بین مفهوم واقعی و غیر واقعی را درک کند. شاید والدی وانمود کند که یک هیولاست و حتی اگر پدر لباس عجیب و غریب نپوشیده باشد ممکن است کودک بترسد و مطمئن نباشد چه چیزی واقعی یا غیر واقعی است. از همین موقعیت ها استفاده کنید تا با کودک در این باره که چه چیزهایی واقعاً می تواند اتفاق بیفتد و چه چیزهایی هرگز اتفاق نخواهد افتاد صحبت کنید.

2_ ممکن است که حوادث واقعی و گفتگوها محرک چنین بحث هایی باشد: به کودک توضیح دهید که مثلاً وقتی می‌گویید آنقدر شیرین است که دوست دارید او را بخورید در واقع شما قصد خوردنش را ندارید و فقط وانمود می کنید، اما اگر او بچه ها را گاز بگیرد واقعی است و به آنها آسیب خواهد زد.

3_ از برنامه های تلویزیونی فیلم ها و کتاب ها استفاده کنید تا درباره تمایز بین واقعیت و خیال گفتگو کنید. وقتی تلویزیون تماشا می کنید به ویژه کارتون و فیلم‌های اکشن درباره این موضوع گفتگو کنید که آیا حوادثی که در این برنامه‌ها رخ می‌دهد واقعی است یا خیر.

4_ وقتی برای کودک تان داستان می خوانید از فرصت استفاده کنید تا درباره زندگی واقعی و خیالی صحبت کنید.

5_ به کودکتان کمک کنید تمایز بین رویاپردازی و زندگی واقعی را در کند. برای مثال مادری شنید که پسر کوچک اش برای دوستش درباره اسب سفیدش می گویند. البته پسر کوچولو اسبی نداشت. مادر با پسرش در این باره صحبت کرد و به او گفت که اگر چه گاهی سوار اسب خیالی اش می شود، اما هنوز یک اسب واقعی ندارد. او به پسرش پیشنهاد کرد که به دوستش بگوید رویاپردازی کرده و سپس داستان واقعی را به او بگویند. همه کودکان وقتی کوچکترند لاف میزنند و پز میدهند.

• الگوی خوبی برای کودک باشید.

بچه ها مثل دوربین فیلمبرداری هستند یعنی هر آنچه را می بینند و می شنوند جذب می کنند و سپس همان را عملی می کنند. به ویژه وقتی الگوی آنها کسی باشد که به او علاقه مندند. بنابراین بسیار مهم است که والدین رفتاری صادقانه از خود نشان دهند. برای مثال اگر زمانی که از چراغ قرمز عبور می کنید و پلیس شما را متوقف می کند و شما برای اینکه جریمه نشوید دروغ می گویید، کودکتان نمی داند چرا شما می توانید دروغ بگویید اما او نمی‌تواند.

• شرایطی ایجاد نکنید که کودک دروغ بگوید.

والدین اغلب درباره بدرفتاری کودک به نحوی پرس و جو می کنند که موجب می شود وی دروغ بگوید. وقتی با خشم و پرخاشگری در مورد رفتار نامناسب کودک پرس و جو می کنید باید بدانید که حتی راستگوترین کودکان را نیز به دروغگویی ترغیب می کنید. برای جلوگیری از این رفتار به موارد زیر توجه کنید:

1_ از کودک سوال نکنید در عوض به او بگویید که کار غلطی انجام است. مثلاً به جای اینکه از کودک بپرسید: “تو از اینجا بالا رفتی و شیشه شکلات را انداختی؟ “، بهتر است بگویید :”من از تو عصبانی ام، تو از اینجا بالا رفتی و شیشه شکلات را انداختی.”

2_ جزئیات بدیهی را نادیده بگیرید و فقط به خود بدرفتاری بپردازید. اگر کاملاً مشخص نیست چه اتفاقی افتاده اما شما مطمئن هستید که کودک مسئول آن بدرفتاری است، از او چیزی نپرسید بلکه آنچه را فکر می کنید اتفاق افتاده است بگویید. برای مثال اگر گلدان شکسته و شما باور ندارید گربه خانه آن را شکسته باشد، به او بگویید که فکر می کنید او گلدان را شکسته است.

دروغگویی کودک

• جریمه های مربوط به بد رفتاری را از دروغگویی جدا کنید.

برای کودک توضیح دهید که اگر او حقیقت را بگوید عصبانی نخواهید شد بلکه اگر دروغ بگوید دوبرابر تنبیه خواهد شد و حتماً بر همین مبنا عمل کنید. اما در این رابطه به موارد زیر توجه کنید:

1_ کودک را آنقدر شدید تنبیه نکنید که او مجبور شود برای فرار از تنبیه دروغ بگوید.
2_ ابتدا بد رفتاری کودک را تنبیه و سپس او را به خاطر دروغ گفتن جریمه کنید. پیامدهایی برای دروغگویی و پیامدهایی برای بدرفتاری تعیین و آنها را از یکدیگر جدا کنید و مطمئن باشید که این پیامدها خیلی شدید نیست. برای مثال اگر تنبیه بی اجازه برداشتن شیشه شکلات این است که آن روز کودک نباید شکلات بخورد پس تنبیه دروغگویی درباره آن، باید این باشد که کودک یک روز دیگر نیز نباید شکلات بخورد نه کل هفته.
اگر به همین شیوه عمل کنید کودک می فهمد اگر راست بگویند تنها با نیمی از تنبیه ها مواجه خواهد شد.

• راستگویی را در کودک تقویت کنید. نکته مهمتر از تنبیه کردن به خاطر دروغگویی این است که رفتار هایی همچون راستگویی و صداقت را در او تقویت کنید.

1_ راستگویی را در کودک تشویق کنید. این ساده ترین راه برای تشویق صداقت است. حتماً به روشی کودک را تشویق کنید که متناسب با سن او باشد. برای مثال وقتی با کودکتان مواجه می شوید که شیشه شکلات را شکسته است او مکثی می‌کند و سپس برخلاف گذشته به جای انکار شکستن شیشه شکلات می‌گوید: ” ببخشید”. در این هنگام شما باید فوری به او بگویید که از راستگویی اش بسیار خوشنود هستید و سپس به علت شکستن شیشه شکلات جریمه اش کنید.
2_ دفترچه ای تهیه کنید و راستگویی های کودک را در آن بنویسید.
روی رفتار خوب کودک تمرکز کنید و همه رفتارهای صادقانه و خوبی را که در طول روز از او سر می زند در دفترچه ای بنویسید و در حضور کودک این موارد را برای دیگران بخوانید.
3_ راستگویی کودک را با امتیازات یا چیزهایی که شگفت زده اش میکند تقویت کنید.
در صورت امکان برای پاداش دادن به راستگویی از پیامدهای منطقی استفاده کنید. مثلاً اگر کودک درباره جایی که بوده راستش را گفت بگویید که به او اعتماد دارید و می تواند به جاهای دیگر نیز برود.
4_ وقتی کودکی پیش از اینکه شما به بدرفتاری او پی ببرید، نزد شما می آید و حقیقت را می‌گوید، تنبیه کوچکی اعمال کنید. البته اجازه ندهید از این روش جهت فریب شما استفاده کند. وقتی کودکی پیشینه دروغگویی دارد بهتر است برای تقویت راستگویی از پاداش و تشویق استفاده کنید.

• وقتی کودک به طور جدی و مداوم دروغ می گوید به متخصص مراجعه کنید.

بچه های بالای 10 یا 11 سالی که مدام دروغ های جدی می گویند ممکن است از مشکلات هیجانی جدی رنج ببرند برخی بچه ها نمی توانند بین واقعیت و خیال تفاوت قائل شوند برخی هم ممکن است از داستان سرایی های شان آگاه باشند اما احساس پشیمانی نکند. برخی دروغ های شاخدار می گویند یا دروغ هایی که به نظر می‌رسد خودشان می‌دانند آشکار خواهد شد. در این شرایط بهتر است از کمک متخصصین روانشناسی کودک برای دروغگویی کودک بهره مند شوید.

کلمات مرتبط :

با دروغگویی کودک چگونه برخورد کنیم؟ – دلایل دروغگویی کودک – بهترین مرکز مشاوره در غرب تهران – مرکز روانشناسی در جنت آباد – مشاوره کودک – روانشناس کودک