رفتارهای اجباری اقداماتی هستند که فرد انجام می دهد که برای خود و گاهی اوقات دیگران مخرب است. افرادی که اجباری رفتار می کنند یا به این دلیل این کار را انجام می دهند که مغزشان برای چنین رفتاری طراحی شده است یا به این دلیل که میل شدیدی برای انجام این کار احساس می کنند و نمی توانند به سادگی این رفتار را متوقف کنند.
این رفتارها اغلب تکراری هستند و در بافت محیطی معنا ندارند.
علائم رفتارهای اجباری
رفتارهای اجباری اغلب با اختلالات سلامت روان مرتبط هستند و خود رفتارها می توانند بسیار متفاوت باشند. با این حال، همه رفتارهای اجباری نگران کننده نیستند. برخی از برنامه های روزانه، مانند خوردن یک وعده غذایی در همان زمان یا انجام یک فعالیت مشابه هر شب، دارای عناصر اجباری هستند اما نشانه بیماری نیستند.
اختلالات روانپزشکی مرتبط
رفتارهای اجباری می تواند با چندین بیماری مرتبط با سلامت روان یا بیماری های دیگر مرتبط باشد. نمونه هایی از شرایطی که ممکن است شامل رفتار اجباری باشد عبارتند از:
- اختلال مصرف مواد
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- اختلالات اشتها
- اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون
- اختلال طیف اوتیسم
نمونه هایی از رفتار اجباری
رفتارهای اجباری معمولاً تکراری هستند، معمولاً رخ می‌دهند، در موقعیت هایی که نامناسب یا خارج از زمینه توصیف می‌شوند ادامه می یابند و منجر به اختلال عملکردی می‌شوند.
تقریباً هر نوع رفتاری می تواند اجباری باشد. در اینجا چند نمونه از موارد رایج تر آورده شده است:
- حرکات اجباری، مانند لرزش دست ها
- اعمال اجباری، مانند قفل کردن و باز کردن قفل درب بارها و بارها یا شستن دست ها بلافاصله پس از لمس دستگیره در عمومی
- رفتار جنسی اجباری
- خرید اجباری
- استفاده اجباری از گوشی های هوشمند
- پرخوری اجباری
دلایل رفتارهای اجباری
دلایل مختلفی وجود دارد که چرا فردی ممکن است رفتارهای اجباری از خود نشان دهد، چه عصبی و چه برای جلوگیری از برخی پیامدهای منفی. افرادی که رفتار اجباری دارند احتمالاً:
- توانایی کمی برای کنترل یا خودداری از رفتار دارند
- اگر این رفتار را انجام ندهند، احساس می کنند که کنترل خود را از دست می دهند
- یک احساس درونی دارند که نمی توانند از انجام این رفتار دست بردارند
اختلال وسواس اجباری (OCD)
بسیاری از رفتارهای اجباری ناشی از اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) است. OCD عمدتاً افراد بین 15 تا 44 سال را تحت تأثیر قرار می دهد و بسیار ناتوان کننده است. OCD می تواند بیشتر از سایر بیماری های روانی غیر کشنده، از جمله افسردگی، مخرب باشد
رفتار اجباری مرتبط با عصب شناختی
تحقیقات نشان می‌دهد که رفتارهای اجباری غیرقابل کنترل اغلب با ناهنجاری هایی در مناطق مختلف مغز که در آن یادگیری و رفتار اتفاق می‌افتد، مرتبط است. افرادی که اجباری رفتار می کنند معمولا مغزهایی دارند که در یادگیری عادتی بیش از حد فعال هستند یا در کنترل هدفمند کم تحرک هستند.
رفتارهای اجباری برای جلوگیری از عواقب منفی
برخی افراد برای اجتناب از احساس استرس یا پریشانی و به دست آوردن حس کنترل، اجباری رفتار می کنند. این در افراد مبتلا به OCD و اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی رایج است. در این شرایط، فرد معمولاً از چیزی ترسناک یا ناخوشایند اجتناب می کند.
به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به OCD ممکن است به طور اجباری قفل درهای خود را چک کند تا از نفوذ کسی به خانه خود جلوگیری کند. فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی ممکن است برای جلوگیری از نتیجه ناخواسته افزایش وزن غذا نخورد.
روشهای درمان
رفتارهای اجباری مرتبط با بیماری روانی با موفقیت از طریق درمان سلامت روان درمان می شوند. نوع خاص درمان به وضعیت و علائم شما بستگی دارد. برخی از موثرترین انواع درمان برای رفتارهای اجباری مرتبط با بیماری روانی عبارتند از:
درمان شناختی رفتاری (CBT): این نوع درمان از شما می خواهد که به افکار خود توجه کنید و افکار غیر واقعی یا غیر مفید را شناسایی کنید. با گذشت زمان، با روانشناس خود کار می کنید تا یاد بگیرید که چگونه این افکار را به چالش بکشید و رفتارهای خود را به رفتارهای سالم تر و بهتر تغییر دهید.
مواجهه درمانی: این نوع درمان شما را در معرض چیز یا رویدادی قرار می دهد که باعث ناراحتی می شود، مانند لمس کردن دستگیره در عمومی، برای کاهش رفتار اجباری. پس از قرار گرفتن در معرض، از شما خواسته می شود از پاسخ اجباری معمولی خود، مانند شستن دست ها خودداری کنید.
دارو: دارو ممکن است مکمل مفیدی برای درمان باشد و به بیماری شما بستگی دارد. به عنوان مثال، برای فردی که مبتلا به OCD است، ممکن است یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) تجویز شود.
کلمات مرتبط :
مرکز روانشناسی در جنت آباد – کلینیک مشاوره روانشناسی در غرب تهران – بهترین مرکز مشاوره غرب تهران – کلینیک روانشناسی سپید – بهترین روانشناس غرب تهران
