روانشناس کودک در جنت آباد کسی است که به‌طور تخصصی روی درک، تحلیل و درمان مسائل روانی، رفتاری و عاطفی کودکان کار می‌کند. این تخصص از روانشناسی عمومی منشعب شده و تمرکز اصلی آن بر رشد ذهنی، هیجانی، شناختی و اجتماعی کودک از بدو تولد تا پایان نوجوانی است.
روانشناسی کودک شامل مطالعه چگونگی تفکر، احساس، یادگیری، رفتار و تعامل کودک با محیط اطرافش است. در واقع روانشناس کودک تلاش می‌کند تا آنچه در درون ذهن کودک می‌گذرد را کشف کند و به والدین، مربیان و سایر متخصصان کمک کند تا بتوانند از کودک به‌درستی حمایت کنند.
نقش روانشناس کودک فراتر از درمان است. آن‌ها در پیشگیری از مشکلات، آموزش والدین، ارزیابی وضعیت تحصیلی، و رشد مهارت‌های اجتماعی کودک نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
این متخصصان در مواردی همچون:
- تأخیر در رشد گفتار
- مشکلات رفتاری مانند پرخاشگری یا انزوا
- اضطراب یا ترس‌های شدید
- افسردگی و مشکلات خلقی
- وسواس، شب ادراری یا ترس های شبانه
مداخله می‌کنند و راهکارهای علمی برای درمان یا بهبود آن‌ها ارائه می‌دهند.
روانشناسان کودک معمولاً از ابزارهای درمانی مانند بازی درمانی، رفتاردرمانی شناختی (CBT)، تست‌های روان شناختی و جلسات مشاوره فردی یا گروهی استفاده می‌کنند. درحالی‌که روانپزشک بیشتر برای درمان مشکلات شدید مانند افسردگی‌های حاد، اسکیزوفرنی یا اختلالات دوقطبی کودکان وارد عمل می‌شود و از دارو استفاده می‌کند.
چه زمانی باید به روانشناس کودک مراجعه کرد؟
نشانه‌های رفتاری نگران‌کننده در کودکان
تشخیص زمان مناسب برای مراجعه به روانشناس کودک همیشه آسان نیست. بسیاری از والدین به اشتباه تصور می‌کنند که مشکلات رفتاری کودکان، “طبیعی” است یا “با گذر زمان حل می‌شود”. این در حالی‌ست که نادیده گرفتن بعضی علائم می‌تواند منجر به تشدید مشکلات و تأثیر منفی بر رشد کودک شود.
برخی از نشانه‌های هشداردهنده که نیازمند مراجعه به روانشناس کودک هستند:
- تغییر ناگهانی در رفتار (مثل پرخاشگری یا انزوا)
- ترس‌های غیرعادی و دائمی (مثل ترس از تاریکی، مدرسه یا خوابیدن تنها)
- اختلال در خواب یا کابوس‌های مکرر
- شب‌ادراری پس از سن طبیعی کنترل ادرار
- مشکل در تمرکز، یادگیری یا افت تحصیلی ناگهانی
- رفتارهای وسواسی یا تکراری
- احساس غمگینی، بی‌حوصله بودن یا افسردگی مداوم
- صحبت درباره مرگ یا آسیب به خود
- فقدان علاقه به بازی یا ارتباط با دیگران
در بسیاری از موارد، کودکان نمی‌توانند احساسات خود را مانند بزرگسالان بیان کنند. روانشناس کودک به‌طور تخصصی آموزش دیده تا با استفاده از تکنیک‌های خاص، احساسات سرکوب‌شده یا پنهان کودک را شناسایی کرده و برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی کند.
تفاوت بین مشکلات طبیعی و اختلالات روانی
برخی رفتارهای نگران‌کننده ممکن است در کودکان طبیعی باشند، به‌ویژه در دوران‌های خاص رشد مثل نوپایی یا پیش‌دبستانی. مثلاً لج‌بازی، گریه‌های شدید یا ترس از غریبه‌ها ممکن است کاملاً طبیعی باشند.
اما روانشناس کودک با ارزیابی دقیق، می‌تواند تعیین کند که آیا یک رفتار در چارچوب رشد طبیعی قرار دارد یا نشانه‌ای از یک اختلال روانی مانند ADHD، اضطراب، افسردگی یا اختلالات طیف اوتیسم است.
نکته مهم: اگر رفتاری بیش از ۶ هفته ادامه‌دار شود، عملکرد کودک را مختل کند یا موجب نگرانی والدین یا معلم شود، باید حتماً با روانشناس کودک مشورت شود.
خدمات اصلی روانشناس کودک در جنت آباد
ارزیابی و تشخیص اختلالات روانی
اولین قدم در روند درمانی روانشناسی کودک، ارزیابی دقیق شرایط روانی کودک است. روانشناس با استفاده از ابزارهایی مثل:
- مصاحبه با کودک و والدین
- مشاهده رفتاری
- تست‌های روانشناختی (مثل تست هوش، تست اضطراب، افسردگی، آزمون نقاشی و غیره)
وضعیت هیجانی، شناختی و اجتماعی کودک را تحلیل می‌کند. تشخیص صحیح بسیار مهم است چون انتخاب مسیر درمان به آن وابسته است.
مشاوره فردی و خانوادگی
مشاوره، یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان در روانشناسی کودک است. این جلسات بسته به نیاز می‌تواند:
- به صورت فردی (کودک تنها)
- همراه با والدین
- یا به صورت خانوادگی برگزار شود
هدف مشاوره کمک به کودک برای درک احساسات خود، بیان آن‌ها، و پیدا کردن راه‌حل‌های سالم برای مقابله با مشکلات است. در مشاوره‌های خانوادگی، والدین نیز آموزش می‌بینند که چگونه به‌درستی با فرزندشان ارتباط برقرار کنند.
درمان‌های رفتاری، شناختی و بازی‌درمانی
روانشناس کودک بسته به شرایط، از روش‌های مختلف درمانی استفاده می‌کند:
- رفتاردرمانی (Behavior Therapy): اصلاح رفتارهای مشکل‌دار با استفاده از پاداش، قوانین و تقویت مثبت.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): کمک به کودک برای شناسایی افکار منفی و جایگزینی آن‌ها با افکار مثبت‌تر.
- بازی‌درمانی (Play Therapy): استفاده از بازی به‌عنوان زبان کودک برای بیان احساسات، ترس‌ها و مشکلات درونی.
بازی‌درمانی به‌خصوص برای کودکان پیش‌دبستانی و ابتدایی مؤثر است، چرا که آن‌ها هنوز قدرت بیان کلامی عمیق را ندارند، اما در حین بازی احساسات خود را نشان می‌دهند.
انواع تخصص‌های روانشناسی کودک
روانشناس رشد کودک
این متخصصان تمرکزشان بر پیگیری مراحل رشد جسمی، شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک است. اگر کودکی در مراحل تکاملی مثل گفتار، حرکت، یادگیری یا تعامل اجتماعی تأخیر دارد، روانشناس رشد وارد عمل می‌شود.
روانشناس آموزش و یادگیری
این دسته از روانشناسان بر چالش‌های تحصیلی کودکان تمرکز دارند. کودکانی که با مشکلاتی مانند:
- اختلال یادگیری (دیسلکسی، دیسکالکولیا و …)
- افت تحصیلی
- ناتوانی در تمرکز و توجه
مواجه‌اند، به کمک روانشناس آموزش می‌توانند روش‌های یادگیری مؤثر و سبک شناختی مناسب خود را کشف کنند.
روانشناس بالینی کودک
این روانشناس با اختلالات روانی شدیدتر مانند افسردگی، وسواس، اضطراب، PTSD، اوتیسم و اختلال دوقطبی در کودکان سر و کار دارد. تشخیص بالینی، ارزیابی عمیق و طرح درمان جامع از وظایف اصلی اوست.
مهارت‌ها و ویژگی‌های یک روانشناس کودک موفق
توانایی برقراری ارتباط با کودک
کودکان با بزرگسالان متفاوت‌اند. آن‌ها کمتر منطقی‌اند، بیشتر احساسی‌اند و زبان ارتباطی‌شان اغلب غیرکلامی یا مبتنی بر بازی است. یک روانشناس موفق باید توانایی برقراری رابطه دوستانه، ایمن و مؤثر با کودک را داشته باشد تا بتواند اعتماد او را جلب کرده و وارد دنیای درونی‌اش شود.
این توانایی شامل:
- گوش دادن فعال و بدون قضاوت
- استفاده از زبان ساده و قابل فهم
- حفظ لبخند و آرامش در برخورد
- ایجاد محیطی بازی‌محور و کودک‌محور
- صبر، همدلی و توانایی تشخیص احساسات کودک
- روانشناس کودک باید صبور باشد؛ چراکه تغییر رفتار و بهبود اختلالات کودکان به زمان نیاز دارد. او باید بتواند با دیدی باز، به احساسات کودک نفوذ کند، بدون اینکه کودک احساس ترس یا قضاوت داشته باشد.
- همچنین، توانایی تحلیل نشانه‌های غیرکلامی، مانند نقاشی، بازی، لحن صحبت، حرکات بدن و چهره کودک برای تشخیص دقیق بسیار حیاتی است.
رایج‌ترین مشکلاتی که روانشناس کودک درمان می‌کند
اضطراب، ترس و وسواس در کودکان
کودکان ممکن است مانند بزرگسالان دچار اضطراب یا ترس‌های شدید شوند، اما این احساسات در کودکان اغلب به شکل‌های متفاوتی بروز پیدا می‌کند. مثلاً ممکن است کودکی که دچار اضطراب است، از رفتن به مدرسه خودداری کند، دچار دل‌دردهای مکرر شود یا بدون علت مشخصی گریه کند.
برخی از رایج‌ترین شکل‌های اضطراب در کودکان عبارت‌اند از:
- اضطراب جدایی: ترس شدید از دور شدن از والدین
- اضطراب اجتماعی: خجالت شدید در حضور دیگران یا صحبت کردن در جمع
- فوبیاها: ترس‌های غیرعادی از تاریکی، حیوانات، صداها و غیره
از طرف دیگر، وسواس فکری-عملی (OCD) نیز در کودکان دیده می‌شود. کودک ممکن است افکاری تکراری و ناراحت‌کننده داشته باشد و برای کاهش اضطراب ناشی از آن‌ها، رفتارهایی مثل شستن مکرر دست‌ها یا چک کردن درها را تکرار کند.
روانشناس کودک با استفاده از CBT، بازی‌درمانی و تمرین‌های آرام‌سازی می‌تواند این مشکلات را به تدریج کاهش دهد.
بیش‌فعالی (ADHD) و اختلالات یادگیری
بیش فعالی یا همان ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات رفتاری در کودکان است که با علائمی مانند:
- بی‌توجهی مداوم
- پرتحرکی افراطی
- رفتارهای تکانشی (عمل بدون فکر)
همراه است. این اختلال معمولاً در دوران مدرسه شناسایی می‌شود و می‌تواند بر یادگیری، روابط اجتماعی و رفتار کودک تأثیر بگذارد.
روانشناس کودک با استفاده از تست‌های تشخیصی و مشاوره با والدین و معلم‌ها، این اختلال را شناسایی کرده و برنامه‌ای جامع برای درمان ارائه می‌دهد. درمان ممکن است شامل:
- رفتاردرمانی
- آموزش مهارت‌های تمرکز
- تکنیک‌های سازماندهی زمان
- همکاری با روانپزشک برای تجویز دارو در موارد شدید
اختلالات یادگیری نیز شامل ناتوانی در خواندن (دیسلکسی)، نوشتن (دیسگرافیا) و ریاضی (دیسکلکولیا) است که اغلب با ADHD همراه هستند.
افسردگی و اختلالات خلقی در کودکان
گرچه ممکن است والدین تصور کنند افسردگی فقط مربوط به بزرگسالان است، اما کودکان هم ممکن است به این اختلال مبتلا شوند. افسردگی در کودکان معمولاً به شکل‌هایی مثل:
- بی‌علاقگی به بازی یا فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند
- تغییرات در خواب یا اشتها
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- افکار خودکشی یا آسیب‌رساندن به خود
ظاهر می‌شود.
تشخیص افسردگی در کودکان بسیار حساس است، چرا که کودکان معمولاً احساسات خود را به‌روشنی بیان نمی‌کنند. روانشناس کودک با تکنیک‌هایی مانند نقاشی‌درمانی، بازی‌درمانی، و گفت‌وگوی هدایت‌شده، احساسات کودک را شناسایی کرده و به درمان آن‌ها می‌پردازد.
کلمات مرتبط :
مرکز مشاوره سپید – روانشناس کودک در جنت آباد – کلینیک روانشناسی در جنت آباد – مرکز مشاوره در جنت آباد – روانشناس خوب در جنت آباد – روانشناس خوب در جنت آباد جنوبی – روانشناس خوب در غرب تهران – مشاوره خانواده خوب در غرب تهران – مشاور خانواده خوب در جنت آباد – مشاوره تحصیلی خوب در غرب تهران – روانشناس بالینی خوب در غرب تهران و جنت آباد
1 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
[…] مسائل را با یک متخصص اطفال، متخصص مغز و اعصاب یا متخصص روانشناسی کودکان در میان بگذارید. آن‌ها ممکن است به نوبه خود گفتاردرمانی […]