اختلال خواندن که اغلب به عنوان اختلال یادگیری یا مشکل یادگیری خواندن شناخته می شود، یک بیماری عصبی است که بر توانایی خواندن، نوشتن یا درک زبان تأثیر می گذارد. این اختلال که یکی از انواع اختلالات یادگیری است ، نتیجه فقدان هوش یا تلاش نیست، بلکه ناشی از تفاوت در عملکرد مغز است. برای کسانی که اختلال خواندن دارند شکستن کلمات به صداها (آگاهی واجی)، تشخیص کلمات نوشته شده یا درک آنچه می خوانند دشوار است.

خواندن یک مهارت ضروری برای مسیریابی در زندگی است، اما برای برخی، فرآیند یادگیری خواندن بسیار ساده نیست. اختلال خواندن بسیاری از مردم را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد و خواندن روان و درک متن را برای آنها دشوار می کند.

تمایز بین مشکلات گاه به گاه خواندن و اختلالات خواندن مهم است. بسیاری از کودکان هنگام یادگیری خواندن با مشکلاتی مواجه می شوند، اما با گذشت زمان و تمرین، اغلب بر این چالش ها غلبه می کنند. با این حال، اختلال خواندن یک مشکل دائمی است که بدون مداخله تخصصی به راحتی بهبود نمی یابد.

تشخیص رسمی اختلال خواندن معمولاً شامل ارزیابی توسط روانشناس آموزشی است. این متخصصان از طیف وسیعی از آزمون‌ها برای سنجش توانایی خواندن، پردازش زبان و مهارت‌های شناختی استفاده می‌کنند و تصویری جامع از نقاط قوت و ضعف فرد ارائه می‌دهند.

والدین و معلمان اغلب اولین کسانی هستند که متوجه علائم اختلال خواندن می شوند. کودکی که در مقایسه با سایر همسالان خود در کتاب خواندن تلاش می کند ممکن است نیازمند ارزیابی بیشتر توسط متخصص روانشناسی باشد.

انواع اختلال خواندن

نارساخوانی: شایع ترین اختلال خواندن
نارساخوانی شاید شناخته شده ترین اختلال خواندن باشد. این بر توانایی فرد برای پردازش زبان تأثیر می گذارد و رمزگشایی کلمات، املا یا پیوند صداها به حروف را دشوار می کند. برخلاف تصور رایج، نارساخوانی به معنای عقب دیدن حروف نیست. بلکه شامل مشکل در پردازش واجی است که می تواند خواندن را به یک کار دشوار تبدیل کند.

هایپرلکسیا: خواندن فراتر از انتظارات
هایپرلکسیا یک اختلال خواندن کمتر شایع است که در آن کودکان ممکن است از سنین پایین شروع به خواندن کنند، اغلب قبل از پنج سالگی، اما با درک مطلب مشکل دارند. در حالی که آنها می توانند کلمات را روان بخوانند، درک معنای پشت متن یک چالش مهم است. هایپرلکسی اغلب با سایر شرایط رشدی مانند اوتیسم همراه است.

اختلال خواندن رشدی در مقابل اختلال خواندن اکتسابی
اختلالات رشدی خواندن از بدو تولد وجود دارد و با شروع یادگیری خواندن کودک آشکار می شود. در مقابل، اختلالات اکتسابی خواندن می تواند پس از آسیب به مغز، مانند سکته مغزی یا تروما، رخ دهد که بر توانایی های خواندن قبلی فرد تأثیر می گذارد.

علل و عوامل خطر

عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
تحقیقات نشان می دهد که اختلالات خواندن، به ویژه نارساخوانی، اغلب در خانواده ها دیده می شود. اگر والدین یا خواهر و برادری دچار اختلال خواندن باشند، احتمال اینکه کودک نیز به این اختلال مبتلا شود، بیشتر است. این نشان دهنده یک مؤلفه ژنتیکی قوی در بسیاری از اختلالات خواندن است.

عوامل عصبی و عملکرد مغز
خواندن شامل چندین ناحیه از مغز می شود که با هماهنگی کار می کنند. در افراد مبتلا به اختلال خواندن، این مناطق ممکن است به طور موثر ارتباط برقرار نکنند. مطالعات تصویربرداری عصبی تفاوت‌هایی را در فعالیت مغزی بین افراد مبتلا به نارساخوانی و افراد فاقد آن، به ویژه در مناطقی که مسئول پردازش زبان هستند، نشان داده‌اند.

تاثیرات محیطی
عوامل محیطی، مانند آموزش ضعیف یا عدم مواجهه با زبان در سنین پایین، می تواند مشکلات خواندن را تشدید کند. در حالی که این عوامل به تنهایی باعث اختلالات خواندن نمی شوند، می توانند به شدت علائم کمک کنند.

علائم اختلال خواندن

علائم اولیه در کودکان
کودکان مبتلا به اختلالات خواندن ممکن است با تشخیص حروف، یادگیری صداهایی که حروف تولید می کنند یا قافیه کردن کلمات مشکل داشته باشند. آنها ممکن است از فعالیت های خواندن اجتناب کنند یا وقتی از آنها خواسته می شود که مطالعه کنند ناامید شوند. این علائم اغلب با شروع آموزش رسمی کودکان آشکارتر می شوند.

علائم در نوجوانان و بزرگسالان
اختلال خواندن با افزایش سن از بین نمی روند. نوجوانان و بزرگسالان ممکن است به آهسته خواندن ادامه دهند، کلمات را اشتباه تلفظ کنند یا در درک مطلب مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است در املا و نوشتن با مشکل مواجه شوند که می تواند بر موفقیت تحصیلی و حرفه ای تأثیر بگذارد.

درمان و مدیریت اختلالات خواندن

مداخله اولیه و برنامه های آموزش ویژه
هرچه زودتر اختلال خواندن شناسایی شود، نتیجه بهتری برای فرد خواهد داشت. برنامه های آموزشی ویژه متناسب با نیازهای کودک می تواند مهارت های خواندن آنها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. این برنامه ها اغلب شامل پشتیبانی یک به یک، استراتژی های آموزشی اصلاح شده و منابع اضافی هستند.

تکنیک های آموزشی چند حسی
تکنیک‌های آموزشی چندحسی، مانند رویکرد اورتون-گیلینگهام، شامل درگیر کردن حواس چندگانه (بینایی، صدا، لامسه) برای کمک به افراد در یادگیری خواندن است. ثابت شده است که این روش به ویژه برای کسانی که نارساخوانی دارند موثر است.

فناوری کمکی برای پشتیبانی از خواندن
در عصر دیجیتال امروزی، فناوری‌های کمکی مختلفی برای حمایت از افراد مبتلا به اختلال خواندن در دسترس هستند. نرم افزارهای تبدیل متن به گفتار، کتاب های صوتی و برنامه های خواندن می توانند راه های جایگزینی برای دسترسی به اطلاعات و ایجاد مهارت های سوادآموزی ارائه دهند.

سوالات متداول

آیا اختلالات خواندن قابل درمان است؟ نه، اختلالات خواندن قابل درمان نیستند، اما با حمایت، استراتژی ها و تدابیر مناسب می توان آنها را مدیریت کرد.

چگونه می توانم بفهمم فرزندم اختلال خواندن دارد؟ به دنبال علائمی مانند مشکل در تشخیص حروف، پیشرفت کند خواندن یا ناامیدی از خواندن باشید. اگر به مشکلی مشکوک هستید، به دنبال ارزیابی از یک متخصص باشید.

آیا اختلالات خواندن در بزرگسالان شایع است؟ بله، بسیاری از بزرگسالان دارای اختلال خواندن هستند، اگرچه ممکن است در طول زمان راهبردهای مقابله ای را ایجاد کرده باشند. برخی ممکن است هنوز با خواندن و درک مطلب مشکل داشته باشند.