اختلال پانیک چیست؟

در این مقاله سعی داریم ابعاد مختلف این اختلال را مورد بررسی قرار دهیم و درباره ی علل ایجاد این اختلال، علائم و راههای درمان آن اطلاعات سودمندی در اختیارتان قرار دهیم.

حمله پانیک چیست؟

حمله پانیک حمله توام با ترس اضطراب و نگرانی است که معمولاً به صورت غیرمنتظره رخ می دهد و حالت عود شوندگی دارد.

یعنی بعد از شروع شدیدتر می شود و وقتی به اوج می رسد، عملاً زندگی فرد را از حالت طبیعی خارج کرده و او را با مشکلات عدیده ای مواجه می کند.

حملات پانیک معمولاً با علائمی همچون : افزایش ضربان قلب، تعریق، احساس خفگی، درد قفسه سینه، ترس از مرگ و… همراه است.

اختلال پانیک

افراد بعد از وقوع حمله پانیک حداقل یکی از علائم زیر را تجربه می‌کنند:

۱ نگرانی دائمی از وقوع حمله ای دیگر، 2 نگرانی است پیامدهایی که با وقوع حمله پانیک ممکن است برایشان اتفاق بیفتد، ۳ ایجاد تغییرات رفتاری عمده به دلیل احتمال وقوع حملات در آینده، به عبارت دیگر افراد مبتلا به پانیک بعد از وقوع یک حمله درباره ی احتمال وقوع حملات در آینده نگرانی مزمن دارند و همیشه با این واهمه زندگی می‌کنند که اگر در یک موقعیت ویژه (مثلاً مهمانی یا جمع دوستان) دچار این حملات شوند چه اتفاقی برایشان خواهد افتاد. این ترس و نگرانی باعث می شود که آنها در برنامه های روزانه خود تغییراتی را ایجاد کنند، مثلاً از قرار گرفتن در موقعیت هایی که احتمال حمله پانیک وجود دارد اجتناب می‌کنند یا قرارهای ملاقات مهم خود را کنسل می کنند.

بسیاری از افرادی که برای اولین بار دچار این حمله می شوند فکر می کنند که دچار حمله قلبی شده اند و یا واپسین لحظات زندگی شان را پشت سر می‌گذارند. اکثر افراد وقوع حمله پانیک را بدترین تجربه زندگی خود می‌دانند. برخی افراد ممکن است در طول زندگی خود فقط یک حمله پانیک را تجربه کنند و بعد از آن تجربه دیگری نداشته باشند.

این افراد مبتلا به اختلال پانیک نیستند. زمانی می گوییم فردی مبتلا به اختلال پانیک است که حداقل دو بار حمله پانیک را تجربه کرده باشد، به طور مداوم نگران وقوع مجدد آن باشد و برای جلوگیری از وقوع آن اقدامی انجام دهد که باعث مختل شدن فعالیت های زندگی روزمره اش شود( مثل لغو قراردادهای مهم).

علائم فیزیکی اختلال پانیک

افزایش ضربان قلب، احساس تپش قلب
تنگی نفس یا تند تند نفس کشیدن
درد در قفسه سینه یا اطراف قلب
تعریق
حالت تهوع و استفراغ
احساس سرگیجه همراه با ضعف
احساس خفگی
لرزش یا احساس لرز
سر درد یا کمر درد
سرد شدن دست و پا
سرخ شدن یا رنگ پریدگی
کرخت شدن یا سوزن سوزن شدن دست و پا
اسهال
خشکی دهان
گرفتگی عضلات
خستگی مفرط
بی قراری غیرطبیعی( نمی تواند آرام بگیرد)
مشکل در حفظ ادرار یا تکرر ادرار
اشکال در بلع ( نمی تواند به راحتی چیزی بخورد.)

علائم روانشناختی اختلال پانیک

احساس وحشت و سراسیمگی
ترس از تنهایی
ترس از دست دادن کنترل
ترس از خانه نشین شدن برای مدت طولانی
احساس جدایی یا بیگانگی با دیگران
احساس درماندگی یا بیچارگی
وابستگی شدید به دیگران
احساس غیر طبیعی بودن اندام های بدن
پریشانی
عدم تمرکز عدم تمرکز حواس و پریشانی یا آشفتگی افکار
ترس از دیوانه شدن
ترس از مرگ قریب الوقوع
واقعیت زدودگی( احساس غیر طبیعی بودن محیط)

علت اختلال پانیک چیست؟

علت اختلال پانیک هنوز به شکل دقیق مشخص نشده است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که این اختلال می‌تواند پایه ژنتیک داشته باشد اما اینکه چقدر از این اختلال به عوامل ژنتیکی و چقدر به محیط وابسته است هنوز مشخص نیست.

تحقیقات از وجود سابقه اختلال پانیک در بستگان درجه اول خبر می دهد که نشان دهنده نقش وراثت در این اختلال است.

بسیاری از افراد اگر شجره نامه خود را مطالعه کنند به احتمال زیادی می توانند از بین بستگان نزدیک خود( مثل پدر و مادر، مادربزرگ ها و پدربزرگ ها، عمو، خاله، عمه، دایی و…) فردی را پیدا کنند که سابقه ابتلا به این اختلال را داشته باشد.

این اختلال در زنان دو برابر مردان است. مغز افراد مبتلا به پانیک در پاسخ به ترس بسیار حساس تر از مغز دیگران است و همچنین پژوهش ها نشان داده که اختلال پانیک قابل درمان است و با درمان های مناسب می توان علائم آن را از بین برد.

درمان اختلال پانیک؟

بهترین راه درمان این اختلال شناخت کامل فرد از ماهیت اختلال است.

اگر فرد به خوبی از ماهیت حملات پانیک مطلع شود و این نکته را متوجه شود که این حملات صرفاً نوعی حمله عصبی هستند که به مرگ او منجر نخواهد شد و تنها پس از چند دقیقه از بین خواهد رفت خیلی راحت تر می توانند با علائم این اختلال کنار بیایند.

معمولاً حملات پنیک خیلی سریع تشکیل می شوند و اغلب ظرف چند دقیقه یا حتی چند ثانیه به نقطه اوج خود می رسند و بعد از گذشت مدت کوتاهی( معمولاً بین ۵ تا ۳۰ دقیقه) فروکش می کنند.

دارو درمانی

برخی از داروها مشخص شده است که برای درمان اختلال پانیک مفید هستند.

به طور کلی داروهای مهارکننده اختصاصی بازجذب سروتونین( مانند پاروکستین، سرترالین، سیتالوپرام)، بنزودیازپین ها (که سریعترین اثر ضد پانیک را دارند شامل آلپرازولام، لورازپام، کلونازپام)، داروهای سه حلقه ای و چهار حلقه ای( مانند کلومیپرامین، ایمی پرامین، دزیپرامین)، مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز( از قبیل فنلزین، ترانیل) می توانند در درمان حملات پانیک موثر باشند.
به طور کلی مصرف دارو باید تحت نظر متخصص روانپزشک صورت گرفته و باید از مصرف خودسرانه آن به شدت پرهیز کرد. درمان دارویی از زمانی که دارو تاثیرش مشخص شد باید عموما به مدت ۸ تا ۱۲ ماه ادامه یابد.